Ebeveynlerin ya da çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin; çocuğun yiyecek, barınma, tıbbi bakım, ilgi vb. temel ihtiyaçlarını karşılayamaması ya da bakım yükümlülüklerini yerine getirmemesi çocuğa yönelik ihmal olarak adlandırılır.
Çocuk ihmali göz önüne alındığında, iki hususun mutlaka göz önüne alınması gerekmektedir:
- İhmal olduğuna dair göstergelerin uzun zaman dilimi içinde tekrar tekrar gözlemlenmesi; diğer bir deyişle göstergelerin ‘süreklilik’ arz etmesi
- İhmal göstergelerinin ailenin sosyo- ekonomik düzeyi dikkate alınarak değerlendirilmesi; maddi olanakların el vermemesi ile ihmalin karıştırılmaması hususu. İhmal vakalarında koşullar el verdiği halde ya da elverdiği ölçüde çocuğun fiziksel, duygusal ve tıbbi bakımının uygun bir şekilde yerine getirilmemesi söz konusudur.
- Fiziksel İhmal: Ebeveynlerin veya çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, çocuğun fiziksel ihtiyaçlarını karşılamamasıdır. Yiyecek vermemek, temizliğine dikkat etmemek, hava şartlarına uygun kıyafet giydirmemek, doktora götürmemek, fiziksel ihmal örnekleridir.
- Psikolojik İhmal: Ebeveynlerin veya çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, çocuğun psikolojik ihtiyaçlarını karşılamaması, çocuğu ihtiyaç duyduğu sevgi, ilgi ve bakımdan mahrum bırakmasıdır. Çocuklar, sağlıklı bir ruhsal gelişim için korunmaya, değer ve ilgi görmeye, güven duymaya ihtiyaç duyarlar. Bu ihtiyaçların yeterli ölçüde ve tutarlı bir şekilde karşılanmaması, psikolojik ihmaldir.
Çocuğa yönelik ihmal göstergeleri nelerdir?
- Yeterli derecede denetlenmeme
- Yalnız bırakılmaması gereken yaşta yalnız bırakma
- Evin içerisinde ya da dışarıda olası tehlikelerden çocuğun korunmaması
- Sık sık kazaya uğrama
- Uygun olmayan kişilerin bakımına bırakılması
- Çocuğun terk edilmesi
- Çocuğun evden kovulması
- Evden kaçan bir çocuğun yeniden eve kabul edilmemesi
- Eğitimin aksaması
- Çocuğun okula gitme yaşı geldiği halde okula kaydedilmemesi
- Kız çocuğu olduğu için okula kaydedilmemesi
- Çocuğun okula devamsızlığına göz yumulması
- Geçerli bir neden olmadığı halde ailenin okul toplantılarına katılmaması
- Çağrıldıkları halde okula gitmemesi
- Çocuk hakkındaki soruların yanıtlanmaması ya da bilinmemesi
- Özel eğitime gereksinim duyan çocuğun bu eğitimi almasının engellenmesi
- Tıbbi bakım, sağlık ve hijyen koşullarının yerine getirilmemesi
- Ekonomik açıdan koşullar elverdiği ve gereksinim duyulduğu halde çocuğun tıbbi bakımının yerine getirilmemesi ya da ertelenmesi
- Eksik ve kötü beslenme: çocuğun yaşıtlarına göre kilosunun çok düşük olması, çocuğun sürekli yiyecek çalma ya da istifleme davranışı göstermesi, sağlıklı büyümesi için gerekli ya da uygun besinlerin verilmemesi
- Çocuğun aşırı derecede pis ve bakımsız olması; ciltte hijyenin yeterli derecede sağlanamamasından doğan yaralar, kaşıntılar
- Çocuğun mevsime göre giydirilmemesi
- Güvenli ya da uygun olmayan yerlerde barındırma
En çok hangi çocuklar ihmale maruz kalır?
- 0-3 yaş arası çocuklar
- Hasta veya özürlü çocuklar
- Kız çocukları
Çocuk İhmali olasılığını arttıran nedenler nelerdir?
- Eğitim eksikliği, gelenekler, tabular, erkek egemen sistem
- Yetersiz sosyo-ekonomik koşullar
- Yetersiz sosyal destek
- Şiddet uygulamalarını destekleyen veya hoş gören inançlar
- Uygunsuz kişilerin örnek alınması
- Ebeveyn veya bakıcıların geçmişte görmüş oldukları kötü muamele
- Ebeveyn veya bakıcıların madde bağımlılığı
- Ebeveyn veya bakıcıların çocuk gelişimi ile ilgili yetersiz bilgileri
- Ebeveynlerin çok genç yaşta anne-baba olmaları
- Ebeveynlerin aile içi şiddet yaşıyor olmaları
- Ailelerdeki yüksek günlük stres düzeyi
Bir çocuğun ihmal edildiğini nasıl anlarız?
- Okuldan sık sık uzak kalıyorsa,
- Yemek ve para için dilencilik yapıyor veya çalıyorsa,
- İhtiyacı olan doktordan mahrum kalıyorsa,
- Sürekli pis giyiniyor ve kötü kokuyorsa,
- Vücudu aşırı derecede zayıf düşmüşse,
- Kendi kendine zarar veriyorsa,
- Alkol ve diğer uyuşturucuları kullanıyorsa,
- Evinde ona bakan kimse bulunmadığını belirtiyorsa çocuğun ihmale maruz kaldığını düşünebiliriz.
İhmale maruz kalan çocuk neler yaşar?
- Yalnızlık, güvensizlik ve korunmasızlık hissi
- Öğrenme güçlüğü
- Davranış problemleri
- Yaşıtlarıyla ve çevreyle iletişimde başarısızlık
- Ölüme kadar varabilen sağlık problemleri
- İlgi görebilmek için sağlık problemi yaratma eğilimi, fiziksel şikâyetler
- Gelişim geriliği
- Yemek istifleme alışkanlığı
- Eşya ve madde bağımlılığı
Çocukluğunda ihmale maruz kalmış bireyler gelecekte neler yaşar?
- Topluma ve kendine güven eksikliği
- Kendine zarar verme ve intihar eğilimi
- Depresyon
- Duygularını yönetmede ve sosyal ilişkilerde zorlanma
- Şiddet eğilimi
- Bağımlılıklara yatkınlık ( alkol, madde, kumar, alışveriş vb gibi)
- Yalnızlık, güvensizlik ve korunmasızlık hissi
- Öğrenme güçlüğü
- Davranış problemleri
- Yaşıtlarıyla ve çevreyle iletişimde başarısızlık
- Ölüme kadar varabilen sağlık problemleri
- İlgi görebilmek için sağlık problemi yaratma eğilimi, fiziksel şikayetler
- Gelişim geriliği
- Yemek istifleme alışkanlığı
- Eşya ve madde bağımlılığı