Bedensel engellilik bir yandan bedenin harekete ilişkin yapılarında özellikle iskelet, eklemler, kas ve bağ doku, kıkırdak gibi diğer destek yapılarda meydana gelen bozukluklar olarak tanımlanmaktadır. Aynı şekilde, doğumda ya da büyüme süreci içinde 1-18 yaşları arasında ya da aktif meslek yaşamı boyunca 19-70 yaşları arasında gelişen kas-iskelet sisteminin anatomik veya fonksiyonel anormalliklerini kapsayacak şeklinde de tanımlanmıştır.
Yine benzer şekilde, doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedene bağlı olarak iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybeden, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük yaşamdaki gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan, bu nedenlerle korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye bedensel engelli; bu duruma yol açan durumlara ise bedensel engel denir.
El, kol, bacak, parmak ve omurgalarında kısalık, eksiklik, yokluk, fazlalık, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu, kas güçsüzlüğü, kemik hastalığı olanlar, felçliler bu engel grubuna dahildir.
Fiziksel engellilğin nedenleri arasında sayabileceğimiz faktörler şunlardır:
- Akraba evliliği,
- Ateşli hastalıklar,
- Oksijen eksikliği,
- Çocuk felci,
- Doğal afetler,
- Trafik kazaları,
- İş kazaları,
- Doğum hataları,
- Savaş,
- Terör,
- Çocuklukta geçirilen viral hastalıklar,
- Doğum öncesi annenin geçirdiği hastalıklar anne- babanın alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı,
- Genetik bozukluklar,
- Doğum öncesi bebeğin rasyasyon alması
Fiziksel Engellilere yönelik özel Eğitim Hizmetleri:
- Fiziksel engelli bireyin ailesi, bireye tanı konulduktan sonra geçerli bir sağlık kurulu raporu ile bağlı bulunduğu
il veya ilçedeki rehberlik ve araştırma merkezine başvurmalıdır.
2. Bireyin eğitsel değerlendirme ve tanılaması rehberlik ve araştırma merkezinde oluşturulan özel eğitim
değerlendirme kurulu tarafından bireyin özelliklerine uygun ölçme araçlarıyla yapılır.
3. Özel eğitim değerlendirme kurulunca bedensel yetersizliği olan birey için velinin isteği ve öğrencinin ihtiyaçları
doğrultusunda destek eğitim önerilir.
4. Fiziksel engelli birey zorunlu öğrenim çağına gelmiş ise birey için okul kararı alınır. Bireyin engel türü, derecesi
ve performans düzeyine göre tam zamanlı kaynaştırma, özel eğitim sınıfı, eğitim uygulama merkezi, okul öncesi
kaynaştırma şeklinde okul yönlendirilmesi yapılır.
5. Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden fiziksel engelli öğrenciler, yetersizliği olmayan akranlarıyla aynı
sınıfta eğitim görmeleri hâlinde kayıtlı bulundukları okulda uygulanan eğitim programını; özel eğitim sınıflarında
ise sınıfın türüne göre bu Yönetmeliğin 26 ncı ve 27 nci maddelerinde belirtilen eğitim programını takip ederler.
Öğrencilerin takip ettikleri programlar temel alınarak eğitim performansı ve ihtiyaçları doğrultusunda BEP
hazırlanır.
6. Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda bedensel engeli bulunan öğrencinin
yetersizliğine uygun fiziksel, sosyal, psikolojik ortam düzenlemeleri yapılır. Bu okul ve kurumlarda öğrenciye
verilen eğitim hizmetlerinin etkin bir biçimde yürütülebilmesi amacıyla özel araç-gereç ile eğitim materyalleri
sağlanır ve destek eğitim odası açılır.
Fiziksel Engelli Kişiler için İletişim Önerileri
• Kişinin kullandığı tüm yardımcı cihazlar onun kişisel alanı içerisindedir. Bu nedenle kişi istemedikçe bunlara dokunmayın. Örneğin kişinin el
fonksiyonları limitli ise ya da protez kolu varsa tokalaşmayın.
• Kişinin tekerlekli sandalyesi varsa konuşurken ona yaslanmayın.
• Tekerlekli sandalyedeki bir kişi ile konuşurken mümkünse onunla aynı
hizada olun.
• Fiziksel engelli bir kişiye yol tarif ederken tüm koşulları göz önünde bulundurun (mesafe, merdiven, tümsekler, …).
• Tekerlekli sandalyedeki bir kişinin sandalyesini itmeden önce mutlaka
izin alın.
• Transferler sırasında tekerlekli sandalyeyi yakın tutun ve tekerleklerin kilitli olduğundan emin olun.
• Koltuk değneği kullananlara yardım etmeye çalışırken kollarından
tutmayın.
Fiziksel Engelli Kişiler için Mimari Öneriler
• Şehirlerde net genişliği, yüzey dokusu, eğimi ve aydınlatması ile engelli
bireyleri toplu taşıma duraklarına, kamu ve genel binalara, sokaklara ve
otoparklara ulaşımını kolaylaştıran yürüme alanları olmalıdır.
• Umumi binalarda engelliler için ayrılmış park yeri mümkün olduğunca
binaya yakın ve ulaşılabilir olmalıdır.
• Binanın çevresinde izlenecek yolun genişliği ve aydınlatılması uygun
olmalıdır. Giriş yolunda kesici, delici, yaralayıcı nesneler bulunmamalı,
yönlendirme işaretleri ve ağaç dalları kişinin mobilitesini etkilememelidir. Yol üzerinde duvara monte edilen nesneler telefon gibi açıkça görülebilir olmalıdır.
• Binanın çevresindeki yollar düz, sert, sabit ve kaymayı önleyen yüzeye sahip olmalı ve drenaj ızgarası bulunmamalıdır.
• Bina içinde de yer kaplaması sert, sabit ve kaymaz malzemeden seçilmeli, pürüzlü ya da delikli olmamalıdır.
• Pencerelerin yükseklikleri; tekerlekli sandalye kullananların pencereden
dışarıyı rahatlıkla görebilmelerini sağlamalıdır.
• Merdivenler, asansör ve rampanın yanında ek olarak bulunmalıdır.
• Binalara merdiven ve asansörlerin dışında merdiven basamakları üzerinde yer alan motorlu bir sistem kurulabilir. Dikkat edilecek husus, yer
seçimi, başlangıç ve bitiş noktalarının belirlenmesidir.
• Umumi binalarda en az bir kadın bir erkek ve engelliler için en az bir
kadın ve bir erkek tuvaleti gereklidir.
